Rampendeskundige over pionierswerk bij de Bijlmerramp
Interview met psychiater en oprichter Berthold Gersons
Trauma-expert Berthold Gersons stond aan de wieg van ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises. In 30 jaar tijd is er een hoop veranderd. Er vond een ware evolutie plaats.
Toen in 1992 een vliegtuig neerstortte op flats in de Amsterdamse Bijlmermeer bestond er nog geen expertisecentrum voor psychosociale hulp bij rampen. Psychiater Berthold Gersons, toenmalig hoofd psychiatrie van het Amsterdam UMC, legde al pionierend de basis voor wat nu ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises heet. Sinds 2020 heeft ARQ hiervoor zelfs een speciale leerstoel, bekleed door Michel Dückers. De leerstoel is verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dichtbij het gaswinningsgebied waar de inwoners al jaren geteisterd worden door aardbevingen. Vanwege corona kon Michel Dückers pas in 2022 zijn oratie uitspreken, getiteld 'De beelden die ons bewegen, de voorspelbaarheid van de rampen die we samen creëren'.
"Het was te veel voor één mens."
Pionierswerk
Terugblikkend op zijn pionierswerk bij de Bijlmerramp denkt Berthold Gersons terug aan zijn toenmalige werkplek bij het AMC, nog geen halve kilometer van de rampplek in de Bijlmer. De kennis die hij daar had opgedaan in zijn werk met getraumatiseerde mensen, probeerde hij toe te passen op de veel grotere schaal zoals die bij rampen nodig is. Via media en op bijeenkomsten gaf hij voorlichting over de gevolgen van trauma aan overlevenden, nabestaanden, ooggetuigen, hulpverleners en autoriteiten. Ook zette hij met anderen een nazorgplan op en onderzocht hij de psychische gevolgen van de ramp. In 2000 gold Gersons inmiddels als ‘rampendeskundig’. Hij werd daarom gevraagd om te adviseren bij de Vuurwerkramp in Enschede. Na de jaarwisseling van dat jaar werd ook bij de nasleep van de Cafébrand in Volendam zijn advies gevraagd. Berthold: “Ik was vereerd dat ik steeds gevraagd werd, maar vond het veel beter om die taak te beleggen bij een kenniscentrum. Het was te veel voor één mens.”
"Met de jaren is ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises een serieuze partij geworden."
Kenniscentrum
De voorloper van ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises werd op 15 april 2002 opgericht. Het heette toen nog Landelijk Kenniscentrum Psychosociale Zorg na Rampen en werd gesteund door de ministeries van Volksgezondheid, Defensie en Binnenlandse Zaken. Het doel: op het moment dat zich een ramp voordeed, moest men direct gebruik kunnen maken van actuele kennis op het gebied van psychosociale opvang en nazorg na rampen en van deskundige adviseurs. Een Raad van Advies fungeerde de eerste tien jaren als kennisbron. De raad bestond uit Nederlandse deskundigen op het gebied van psychotrauma, onder leiding van de eerste directeur Magda Rooze.
Het kenniscentrum was van 2002 tot 2011 aangehaakt bij de afdeling Psychiatrie van het Amsterdam UMC en ging daarna over naar ARQ. Ook Berthold Gersons – inmiddels teruggetreden bij het Amsterdam UMC – ging gedurende tien jaar ‘meebouwen’ aan ARQ. Berthold: “ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises is een serieuze partij geworden. Een partij die niet alleen zijn nut bewijst bij de gasbevingsgetroffenen in het noorden, maar ook bij de mensen die leden onder de overstromingen in het zuiden van het land.”
Kijktip
Documentaire 30 jaar na de Bijlmerramp Een Gat In Mijn Hart,
verschenen op 4 oktober 2022